Spis treści
Bagno zwyczajne to niepozorna roślina, którą możesz kojarzyć z mokrymi lasami i znaleźć przy wodach czy na mokradłach. Może być jednak bohaterką wielu zastosowań, a jej właściwości lecznicze mogą zaskoczyć nawet najbardziej doświadczonych ogrodników czy entuzjastów natury. Jeśli myślisz, że bagno zwyczajne to tylko roślina ozdobna, czas poznać jej ukrytą moc! W tym artykule odkryjemy przed Tobą fascynujący świat bagna zwyczajnego.
Co to jest bagno zwyczajne?
Bagno zwyczajne (Ledum palustre lub Rhododendron tomentosum) to roślina wieloletnia (krzewinka) z rodziny wrzosowatych, która potrafi osiągnąć wysokość do 150 centymetrów. Wyróżnia się wyjątkową budową i środowiskiem występowania. Gdzie występuje? Bagno zwyczajne to krzew o młodych, rdzawo-kutnerowatych gałązkach, który rośnie w północnej części Polski, ale też w Sudetach, Karpatach, Bieszczadach oraz w wilgotnych lasach Beskidu Niskiego i Podkarpacia. Sama roślina występuje na terenach podmokłych, torfowych glebach, na mokradłach oraz przy wodach, gdzie najlepiej się rozwija.
Jak wygląda bagno zwyczajne? Liście są zimotrwałe, skórzaste, z wierzchu połyskujące, a od spodu pokryte kutnerem. Mają kształt równowąsko lancetowaty, z podwiniętymi brzegami. Kiedy kwitnie? Bagno pospolite kwitnie w maju i czerwcu (również w lipcu) i tworzy wtedy kuliste kwiatostany na długich, kutnerowatych szypułkach, których kwiaty są białe, różowobiałe lub lekko żółtawe, bogate w pyłek. Są one pięciodziałkowe, pięciopłatkowe, z 10 pręcikami i jednym słupkiem. Po przekwitnieniu bagno zwyczajne wytwarza charakterystyczną, podłużną torebkę, zawierającą oskrzydlone nasiona.
Bagno zwyczajne jest uważana za roślinę leczniczą, która rośnie dziko w wilgotnych, bagiennych miejscach, w których gleba jest podmokła i uboga w składniki odżywcze. Dzięki swoim unikalnym właściwościom stało się cenioną rośliną w ziołolecznictwie oraz ogrodnictwie.
Skład chemiczny ziela bagna zwyczajnego
Surowcem jest liść – Folium Ledi palustris.
- Olejek eteryczny – 0,3-2% (składniki: palustrol, mircen, ledol)
- Glikozydy (arbutyna, erykolina, dafnina)
- Substancje żywicowe (mezereina)
- Flawonoidy (m.in. kwercytryna)
- Kwas garbnikowy, kwas ledotaninowy, terakserol, kwas ursolowy, garbniki i inne
Bagno zwyczajne – działanie rośliny
Bagno to roślina, która wykazuje szeroki wpływ na organizm, zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Jej właściwości sprawiają, że jest ceniona w medycynie naturalnej.
- Działanie zewnętrzne – stosowane na skórę, ziele bagna ma miejscowe działanie znieczulające (przeciwbólowe), rozgrzewające, odkażające oraz poprawiające krążenie. Ziele bagna możesz używać w formie okładów lub maści do leczenia bólów mięśniowych, stawowych czy innych dolegliwości związanych z układem ruchu.
- Działanie wewnętrzne – w medycynie ludowej korzystano z bagna zwyczajnego jako środka odkażającego na przewód pokarmowy, drogi moczowe i układ oddechowy. Jego właściwości napotne i rozgrzewające pomagały w walce z przeziębieniami, grypą czy infekcjami dróg oddechowych. Dodatkowo wykazywało działanie przeciwreumatyczne, moczopędne, wykrztuśne, trawienne, żółciopędne i rozkurczowe.
Bagno zwyczajne traktowano również jako silnie uspokajające, co czyniło je skutecznym rozwiązaniem w łagodzeniu stresu i napięć. Miało też wpływać na rozluźnienie mięśni przewodu pokarmowego, co przynosiło ulgę w przypadkach wzdęć, bólu brzucha czy innych dolegliwości trawiennych.
Ziele bagna – wskazania do stosowania
- Zewnętrznie – zapalenie nerwów, mięśni i stawów (postrzał, bóle pleców, itd.), zmarznięcie, łojotok i choroby z nim związane (trądzik, stany zapalne), choroby skórne ropne (czyraki, krosty), wirusowe (np. opryszczka) oraz grzybicze, owrzodzenia, liszaje, wypryski, ukąszenia owadów, zmiany troficzne. Mazidło, nalewkę z bagna zwyczajnego czy olej palustrowy polecamy wcierać w ciało przed udaniem się do łóżka podczas chorób zakaźnych, nieżytów układu oddechowego i przeziębienia.
- Wewnętrznie (oprócz wymienionych wyżej schorzeń) – reumatyzm, artretyzm, kaszel, katar, choroby zakaźne typu grypa, świnka, czy angina, dychawica oskrzelowa, skąpe krwawienia miesiączkowe, skąpomocz, obrzęki, bóle pięt i podeszwy (homeopatia), zakażenia dróg moczowych, zaparcia, dreszcze, wyczerpanie nerwowe.
Przeciwwskazania
Bagno zwyczajne zawiera składniki, które mają wartościowe właściwości, ale ma jednak pewne przeciwwskazania.
- Uczulenie – może wywołać reakcje alergiczne po zastosowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, które objawiają się wysypką czy trudnościami w oddychaniu. Pyłek rośliny może powodować kichanie, katar i zawroty głowy, ale nie jest niebezpieczny.
- Problemy zdrowotne – należy unikać stosowania krzewu bagna przy krwiomoczu, ciąży, wymiotach i biegunce, ponieważ może nasilić objawy tych dolegliwości.
- Dzieci poniżej 13. roku życia – przetwory doustne są przeciwwskazane, ale stosowanie zewnętrzne jest dozwolone.
W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed użyciem bagna zwyczajnego.
Objawy zatrucia
Roślina bagna zwyczajnego ma właściwości, które mogą w nadmiarze wywołać rozwolnienie, oszołomienie, drętwienie kończyn, krwiomocz, podrażnienie i pieczenie w brzuchu oraz w gardle, a także złe samopoczucie, nudności i wymioty, odruchy wstrętu czy wysypkę skórną. Po zastosowaniu zewnętrznym mogą się pojawić objawy uczulenia takie jak świąd, pieczenie skóry, pęcherze lub wyprysk z płynem surowiczym.
Pierwsza pomoc
Jeśli Ty lub ktoś bliski zatruje się zielem bagna, to:
- podaj zatrutemu wodę z solą, żeby wywołać wymioty,
- podaj 20 tabletek węgla leczniczego,
- udaj się do szpitala.
Zastosowanie bagna zwyczajnego
Bagno zwyczajne (Ledum palustre), dzięki swoim właściwościom, znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach, takich jak ziołolecznictwo, ogrodnictwo, florystyka, a także ochrona środowiska. Roślinę tę polecamy również na mole – działa jak środek odstraszający.
- Choć bagno zwyczajne jest rośliną bagienną, można je również wykorzystać w ogrodnictwie. Roślina ta doskonale nadaje się do tworzenia naturalnych, wilgotnych ogrodów, w tym ogrodów błotnych, gdzie gleba jest uboga w składniki odżywcze, a wilgotność jest wysoka.
- Bagno zwyczajne znajduje także zastosowanie w dekoracjach florystycznych, zwłaszcza w stylach rustykalnych i naturalistycznych. Jego charakterystyczne, kutnerowate kwiaty i liście stanowią oryginalny element bukietów oraz aranżacji florystycznych.
- Bagno zwyczajne pełni ważną rolę w ekosystemach bagiennych i wodnych. Jako roślina wodna, pomaga w oczyszczaniu wód gruntowych, absorbując nadmiar substancji odżywczych i zanieczyszczeń, co poprawia jakość wody.
Bagno zwyczajne na owady i mole
Czy wiesz, że możesz wykorzystać bagno zwyczajne na mole? Roślina ta może być skutecznym środkiem w walce z owadami i molami. Zawiera substancje, które działają odstraszająco na szkodniki, dzięki czemu jest idealnym rozwiązaniem do stosowania w domu, szczególnie w szafach, magazynach, czy innych przestrzeniach, gdzie pojawiają się owady lub mole.
Załóżmy, że masz już bagno na mole, ale jak je stosować? Najlepiej w formie woreczków z suszem roślinnym lub w postaci naparu, który może Ci odstraszyć insekty bez chemicznych środków. Jeśli chcesz przetestować bagno na mole, to pewnie zastanawiasz się, gdzie kupić sprawdzony surowiec. Spokojnie wykorzystasz do tego nasze bagno zwyczajne 50 g.
Bagno zwyczajne – preparaty, dawkowanie i stosowanie
- Napar z ziela bagna zwyczajnego
- W kaszlu i katarze oraz przeziębieniu – 4 razy dziennie po 15 ml.
- W innych schorzeniach – 2-3 razy dziennie po 30-50 ml.
- Do płukania jamy ustnej, gardła, narządów płciowych i włosów.
- Do przemywania i okładów.
- Przy stosowaniu doustnym osłodzić miodem lub sokiem owocowym.
- Tinctura Ledi palustris – 4 razy dziennie po pół łyżeczki.
- Do przemywania i smarowania.
- Jako płukanka do wcierania w skórę oraz we włosy – 15 ml nalewki + 150 ml wody.
- Alkoholmel Ledi palustris – 4 razy dziennie po 5 ml.
- Oleum Ledi palustris – do wcierania w skórę i smarowania schorowanych miejsc; doustnie 2 razy dziennie po 1 łyżeczce.
- Linimentum Ledi palustris – wcierać w bolące miejsce 2 razy dziennie, po czym owinąć je bandażem elastycznym.
Przepis na mazidło palustrowe
Składniki na mazidło palustrowe
- Olej z bagna zwyczajnego (Oleum Ledum palustre) – 15 ml
- Nalewka miętowa (krople miętowe) – 3 ml
- Gliceryna płynna – 20 ml
- Spirytus salicylowy kosmetyczny – 5 ml
- Amoniak w proszku (soda oczyszczona) – 1 lekko czubata łyżeczka herbaciana
Przygotowanie
- Wymieszaj olej z bagna zwyczajnego z gliceryną.
- Dodaj amoniak do mieszanki i dobrze wymieszaj, aż składniki się połączą.
- Następnie dodaj nalewkę miętową i spirytus salicylowy, a całość dokładnie wymieszaj.
- Przed użyciem wstrząśnij lub dobrze zamieszaj mazidło, ponieważ podczas mieszania amoniaku mogą powstawać małe bąbelki gazu – to naturalne zjawisko.
- Przechowuj lek w szczelnym naczyniu.
Czego możesz nie wiedzieć o tym surowcu?
Bagno zwyczajne to roślina trująca, która wydziela ostry, specyficzny, bo trochę rozmarynowo-muszkatołowy, zapach. Liście i pędy zawierają olejek eteryczny o silnym, charakterystycznym zapachu. Poraża on układ nerwowy i działa odurzająco, przez co może prowadzić do zawrotów i bólu głowy. Ze względu na zawartość szkodliwych związków na poziomie 0,3-2% (m.in. ledol, palustrol, arbutyna, garbniki) spożycie rośliny zwanej bagnem zwyczajnym wywołuje u człowieka podrażnienie żołądka i układu pokarmowego, ale może też prowadzić do uszkodzenia nerek, halucynacji oraz paraliżu systemu nerwowego. Odurzająca woń kwiatów jest trująca dla niektórych owadów, także miód z nich zebrany.
Uwaga!
Żadnych przetworów z bagna nie podawać doustnie dzieciom poniżej 13 r ż. Można je natomiast stosować zewnętrznie.
